Szkoła Podstawowa im. Władysława Broniewskiego we Włodowicach

Logopedia jest nauką o kształtowaniu prawidłowej mowy, usuwaniem wad wymowy oraz nauczaniu mowy w przypadku jej braku lub utraty.

Zadaniem logopedy jest więc:

• Kształtowanie prawidłowej mowy w przedszkolu i szkole, czyli dbanie o prawidłowy jej rozwój pod względem fonetycznym, gramatycznym i leksykalnym.

• Usuwanie wad wymowy ( mówienie i rozumienie) w przypadku jej braku lub utraty.

• Usuwanie zaburzeń głosu.

• Usuwanie trudności w czytaniu i pisaniu.

Wada wymowy czy mowy ma ujemny wpływ na kształtowanie osobowości dziecka. Sprzyja rozwijaniu u niego takich cech jak: nieśmiałość, skrytość, poczucie niepełnosprawności. Dziecko takie przeważnie stara się ją ukryć i dlatego też woli nie odpowiadać na pytania zadawane przez nauczyciela . W związku z tym dzieci te wymagają wyrozumiałości i stosowania specjalnych metod pedagogicznych przez wychowawców i rodzinę.

Zaburzenia mowy u dzieci objawiają się w rozmaity sposób i mają różny stopień nasilenia. Zaburzenie w tym zakresie utrudniają proces porozumiewania się i przekazywania informacji.

O opóźnieniu rozwoju mówimy wtedy, gdy słownictwo dziecka znajduje się poniżej wieku, poniżej normy przewidzianej dla danej grupy wiekowej.

Oto najczęstsze przyczyny opóźnienia lub hamowania rozwoju mowy:

• niedojrzałość układu mięśniowo -nerwowego w obrębie artykulatorów

• niekorzystne warunki środowiskowe

Wadliwą wymowę można stwierdzić kiedy mowa:

• nie jest łatwo słyszalna

• nie jest łatwo zrozumiała

• jest nieprzyjemna w odbiorze ( chodzi tu o dźwięk i ton)

• dźwięki są zniekształcone

• jest zmieniony akcent i rytm

• jest nieodpowiednia do wieku

Do najczęściej występujących form zaburzeń mowy należy tzw. nieprawidłowa artykulacja. Zaburzenie to obejmuje 3 grupy niewłaściwej wymowy głosek:

• opuszczanie głosek

• przestawianie głosek

• zniekształcanie głosek

Na rozwój mowy dziecka największy wpływ ma środowisko, w którym się dziecko wychowuje.
W wieku 3-7 lat jest nim rodzina i przedszkole, w późniejszym - rodzina i szkoła.

Ćwiczenia logopedyczne

Aby usprawnić język:

• mlaskamy,

• układamy język w rurkę,

• kląskamy (jak robi konik?),

• wypychamy językiem policzki,

• układamy język w „koci grzbiet”,

• wsuwamy język pod górną i dolną wargę,

• przesuwamy język na boki w jamie ustnej,

• dotykamy czubkiem języka kolejnych zębów,

• formujemy język szeroko i wąsko w jamie ustnej,

• przesuwamy czubek języka zygzakiem po podniebieniu,

• przesuwamy czubek języka od górnych zębów wzdłuż podniebienia.

Aby usprawnić wargi:

• cmokamy,

• parskamy, prychamy,

• na przemian robimy „dzióbek” i rozszerzamy usta,

• wydymamy, zaciskamy, rozluźniamy, masujemy wargi palcami,

• układamy wargi jak do wymawiania samogłosek: A, O, U, E, Y, I,

• przy zaciśniętych zębach, naprzemiennie zakładamy wargi na siebie.

Aby usprawnić policzki:

• poruszamy policzkami jak żaba,

• napinamy policzki wraz z wargami,

• wydymamy je i wciągamy do wewnątrz,

• masujemy policzki dłońmi, okrężnymi ruchami.

Aby łatwiej uzyskać głoski: SZ, CZ, Ż, DŻ:

• cofamy czubek języka wzdłuż podniebienia,

• czubkiem języka dotykamy wałka dziąsłowego,

• czubkiem języka kreślimy kółka na podniebieniu miękkim,

• czubkiem języka dotykamy na przemian dwóch górnych ostatnich zębów,

• próbujemy dmuchać na czubek języka uniesiony do podniebienia, równocześnie przyciskając policzki dłońmi (język nie może przywierać do podniebienia, żeby powietrze nie przedostawało się bokami).

Rozwój mowy u dziecka:

7-9 miesiąc
Dziecko powtarza proste sylaby;
rozróżnia, kiedy mówisz do niego przyjaźnie, a kiedy się złościsz.

12 miesięcy
Dziecko kojarzy osoby ze określającymi je słowami („mama”, „baba”, „ciocia”).
Rozmawiaj z nim jak najczęściej, prostym językiem, używając łatwych do powtórzenia wyrazów dźwiękonaśladowczych (kura to „ko - ko”, pies to „hau - hau”).
Czytaj książeczki i opowiadaj, co widać na obrazkach; baw się w wyliczanki i śpiewaj.

18-24 miesiące
Dziecko zaczyna mówić bardzo prostymi zdaniami, szybko używa coraz większej liczby słów.

36 miesięcy
Dziecko sprawnie posługuje się prostymi zdaniami.

3-latek powinien wymawiać:
wszystkie samogłoski,
spółgłoski: m, mi, b, bi, p, pi, f, fi, w, wi, k ki, g, gi, ch, i li, j, ł, d, n, ś, ź, ć, dź, ń,
zaczynają się pojawiać: s, z, c, dz,
czasami sz, ź, cz, dż.

u 4-letniego dziecka:
utrwalają się: s, z, c, dz,
pojawiają się sz, ż, cz, dż,
pojawia się r.

5-latek powinien już wymawiać: sz, ż, cz, dż oraz r (ale ok. 35% dzieci nie wymawia jeszcze prawidłowo najtrudniejszych głosek).