Szkoła Podstawowa im. Władysława Broniewskiego we Włodowicach

Jako nauczyciele spotykamy na swej drodze uczniów, którzy nie pozwalają nam popaść w rutynę, inspirują nas do poszukiwania sposobów  modyfikacji ich zachowań. Takich uczniów często określamy mianem „dzieci z trudnościami wychowawczymi”. Zachowanie takich uczniów skłania do analizy przyczyn ich trudności w funkcjonowaniu społecznym i interpersonalnym, wzmożonej aktywności kinestetyczno-ruchowej, a także zaburzonego procesu kierowania swoją uwagą. Poszukiwanie pierwotnych przyczyn ich zachowań pozwala lepiej zrozumieć dziecko, pamiętając o tym, że zrozumieć to nie znaczy bezgranicznie akceptować jego zachowania, czy też usprawiedliwiać każde jego postępowanie.

     Warto tu przytoczyć słowa amerykańskiego psychologa U.Bronfenbrennera:

„Każda dostrzegalna i trwała poprawa warunków rozwoju dziecka może być osiągnięta tylko w drodze dostrzegalnych i trwałych zmian w środowisku i zachowaniu tych osób, z którymi dziecko jest emocjonalnie związane w swojej codziennej rzeczywistości”.

 

     Wynika z tego, że na te „żywe srebra”, nadruchliwe i nadreaktywne dzieciaki, czasem agresywne, często inteligentne i błyskotliwe mamy wpływ nie tylko my nauczyciele, ale przede wszystkim dom rodzinny, najbliższa rodzina lub mający częsty kontakt z dzieckiem znajomi, koledzy itp. Nie oskarżajmy siebie samych zbyt szybko, zresztą nie o to chodzi. Częstokroć zachowanie dziecka kłopotliwego nie jest konsekwencją niewydolności wychowawczej jego rodziców, ale efektem jego odmiennego funkcjonowania, nad modyfikacją którego należy wspólnie pracować.

     RODZIC może pomóc dziecku nadpobudliwemu, zaopatrzywszy się wcześniej o podstawową wiedzę, jak skutecznie i dobrze to robić oraz współpracując z nauczycielem, szkołą. Świetne efekty przynosi właściwa organizacja dnia dziecka, aby miało możliwość aktywności, ale też czas na wyciszenie, relaks. Istotne jest stworzenie warunków sprzyjających angażowaniu uwagi w daną czynność oraz nabywaniu przez dziecko umiejętności kontroli własnej aktywności.

 

   Z gamy możliwości można wybrać oparte na uczeniu właściwych zachowań przez wielokrotne ich powtarzanie wraz z odpowiednim wzmocnieniem. Bardzo ważne w pracy z dziećmi nadpobudliwymi jest umawianie się na pewne zasady postępowania oraz ustalenie tego, co spotka dziecko, gdy dotrzyma ustalonej umowy, a co, kiedy ją złamie. Pomaga tu bardzo system negatywnych i pozytywnych wzmocnień.

 

    Stawianie granic zachowań i ustalanie konsekwencji często błędnie utożsamiane są z bezdusznością. Jednak musimy mieć świadomość, że właściwie dobrane dają poczucie bezpieczeństwa i rodzą dobre relacje z dorosłym, który nie postępuje w sposób przypadkowy. Bardzo ważna jest nasza reakcja na zachowania, które są albo zgodne z zasadą i wtedy stosujemy natychmiast konsekwencję pozytywną, albo łamiące ustalenia i wówczas stosujemy konsekwencję negatywną.

 

      Konsekwencje to nic innego, jak reakcja dorosłej osoby, na działanie dziecka. Możemy nimi wzmacniać i promować zarówno dobre zachowania, jak też starać się eliminować te niewłaściwe. Muszą być jednak przemyślane. Wówczas pomagają w panowaniu nad własnymi, często negatywnymi emocjami i pozwalają uniknąć wymierzania niesłusznej kary. Kary wywołują bunt i sprzeciw, gdyż zazwyczaj są formą odreagowania osoby dorosłej.

 

      Warto pamiętać, że:

-        zasady powinny być pozytywną instrukcją mówiącą o tym, jak dziecko powinno postępować, a nie, czego nie powinno robić

-        winny być sformułowane krótko, komunikatywnie

-        obowiązują także rodzica, nauczyciela, innych dorosłych

-        system umów jest dynamiczny, ulega zmianie wraz ze zmieniającą się rzeczywistością

-        z przestrzegania zasad jesteśmy konsekwentnie „rozliczani”

-        należy je przypominać tak często, jak jest to potrzebne.

 

-        wzmocnienia pozytywne powinny być w miarę możliwości natychmiastowe i atrakcyjne dla dziecka

-        uzasadnione przez opis sytuacji, np.Książki poukładane na biurku, przybory uporządkowane..., to mi się podoba, to się nazywa porządek.

-        pozbawianie komentarzy typu: ….szkoda, że nie jest tak codziennie...

-        nagrodą adekwatną do wysiłku i wkładu pracy

-        realizowane w sytuacji domowej za każdy sukces w sytuacji szkolnej.

 

-        konsekwencje negatywne powinny być w miarę możliwości natychmiastowe

-        doprowadzane do końca

-        możliwe do zastosowania w praktyce

-        związane z rzeczywistym przewinieniem dziecka

-        wymierzane nie z uczuciem satysfakcji, ale w spokojnym nastroju

-        mogą nimi być, np. zabranie uwagi dorosłego na określony czas, naprawienie szkody, zadośćuczynienie osobie, której sprawiło się przykrość, odebranie jakiegoś przywileju lub odroczenie go w czasie...

 

        Bardzo skuteczne okazują się w praktyce konsekwencje naturalne wynikające bezpośrednio z zachowania dziecka, konsekwencje, które dają mu szansę naprawienia zaistniałej sytuacji.

          Warto pamiętać o tym, że proces modyfikacji zachowań i dzieci z problemami wychowawczymi rozciąga się w czasie, nie wywołuje nagłej i istotnej zmiany, zwykle wolną poprawę.

 

          Nawet najmniejsza zmiana na lepsze to duży sukces! Nie zniechęcajmy się :)

 

          DZIECI  UCZĄ SIĘ TEGO, CZEGO  DOŚWIADCZAJĄ

 

# Dziecko krytykowane uczy się potępiać

# Dziecko otoczone wrogością uczy się agresji

# Dziecko żyjące w strachu uczy się lękliwości

# Dziecko doświadczające litości uczy się rozczulać nad sobą

# Dziecko wyśmiewane uczy się nieśmiałości

# Dziecko otoczone zazdrością uczy się zawiści

# Dziecko zawstydzane uczy się poczucia winy

 

ñ  Dziecko zachęcane uczy się wiary w siebie

ñ  Dziecko otoczone wyrozumiałością uczy się cierpliwości

ñ  Dziecko chwalone uczy się wdzięczności

ñ  Dziecko akceptowane uczy się kochać

ñ  Dziecko otoczone aprobatą uczy się lubić siebie

ñ  Dziecko darzone uznaniem uczy się mieć cel

ñ  Dziecko żyjące w otoczeniu, które potrafi się dzielić uczy się hojności

ñ  Dziecko traktowane uczciwie uczy się prawdy i sprawiedliwości

ñ  Dziecko żyjące w poczuciu bezpieczeństwa uczy się ufności

ñ  Dziecko otoczone przyjażnią uczy się radości życia.